آموزش تصویری ساز کمانچه سطح مقدماتی

فصل اول
تئوری موسیقی: نت ها و خطوط حامل
تاریخچه ساز و استیل نوازندگی
معرفی کلید های موسیقی و گسترده صدایی ساز

تمرین کوک کردن ساز توسط تیونر

تمرین آرشه کشی روی سیم دوم “ لا ”
تمرین آرشه کشی روی سیم سوم “ ر”
تمرین آرشه کشی روی سیم های دوم و سوم “ لا، ر”
تمرین آرشه کشی روی سیم اول “ می‌” و ترکیب سیم ها
تمرین آرشه کشی روی سیم چهارم “سل ” و ترکیب سیم ها
اجرای نمونه شماره یک
فصل دوم
تمرین آرشه کشی با کششهای مختلف
انگشت گذاری روی سیم ها با انگشت ۱
ترکیب آرشه کشی روی ۴ سیم با انگشت ۱
انگشت گذاری روی سیم ها با انگشت ۲
انگشت گذاری روی سیم ها با انگشت ۳
اجرای اتودهایی “ دیز بمل بکار ”
آشنایی با سر کلید ها
اجرای نمونه شماره دو
اجرای اتود با ۲ دیز شماره ۱
فصل سوم
اجرای اتود با ۲ دیز شماره ۲
اجرای قطعه ای در حالت بیس بکار
اجرابی قطعات : هیراتی ماهور محلی
آموزش تکنیک : ویبره و تکیه
اجرای اتود های یک بمل دار
اجرای قطعه محلی کردی یک بمل دار
اجرای تصنیف: مشکل پسند
اجرای نمونه شماره ۳
آشنایی با ربع پرده
آشنایی با سری
فصل چهارم
اجرای اتود هایی با سری و کرن
آموزش تکنیک تریل در قطعه رنگ قهر و آشتی
آموزش فواصل سه گانه
تغییر پوزیسیون
اجرای نمونه شماره چهار
آشنایی با کوک های مختلف کمانچه
اجرای قسمت هایی از رنگ شهر آشوب شماره ۱
پیش در آمد شور
چهار مضراب شور
اجزای قسمت هایی از رنگ شهر آشوب ۲

توسط استاد: مهرزاد اعظمی کیا

آموزش تصویری ساز کمانچه سطح مقدماتی

درباره ساز کمانچه

کَمانچه یکی از سازهای موسیقی ایرانی است. این ساز علاوه بر شکم، دسته و سر، در انتهای پایینی ساز، پایه‌ای دارد که روی زمین یا زانوی نوازنده قرار می‌گیرد. نوعی از کمانچه معروف به کمانچه لری وجود دارد که پشت باز است و مردمان لر به آن «تال» می‌گویند.

پیشینه

نخستین نشانه‌های تاریخی دربارهٔ کمانچه در کتاب موسیقی الکبیر اثر ابونصر فارابی در سده چهارم هجری دیده شده‌است. او در این کتاب از کمانچه با نام عربی آن، رباب یاد می‌کند. کمانچه در دوران صفویه و قاجاریه جزو سازهای اصلی موسیقی ایران بوده‌است. نخستین صدای ضبط‌شده کمانچه به اوایل قرن بیستم میلادی بر می‌گردد.
ساز کمانچه به همت سازمان میراث فرهنگی در آذر ماه ۱۳۹۶ به ثبت جهانی در سازمان یونسکو رسید.

شکل ظاهری

کاسه ساز کروی و توخالی و معمولاً از جنس چوب توت است که به صورت ترکه‌ای (تکه‌های باریک چوب که در کنار هم چسبانده می‌شود) ساخته می‌شود و مقطع نسبتاً کوچکی از آن در جلو به دهانه‌ای اختصاص یافته و روی دهانه پوست کشیده شده و بر روی پوست، خرکی تقریباً شبیه به خرک تار و نه کاملاً عمود بر سیم‌ها قرار گرفته‌است.

دستهٔ ساز، لوله‌ای تو پر است و به‌طور نامحسوس به شکل مخروط وارونه خراطی شده‌است. انتهای بالایی این لوله؛ توخالی و در طرف جلو شکاف دارد که نقش جعبهٔ گوشی‌ها را می‌یابد. دسته فاقد پرده می‌باشد. سر ساز متشکل است از جعبهٔ گوشی‌ها که در دو طرف آن هر یک دو گوشی کار گذاشته شده و یک قبه که در بالای جعبه قرار گرفته‌است.

طول ساز تا سر قبه حدود ۸۰ سانتی‌متر است.

در گذشته این ساز بدون سیم گیر که به شکل کنونی وجود دارد بوده‌است. در گذشته سیم‌ها مستقیماً به ساز وصل می‌شدند همانند سه تار یا به وسیله قطعه فلزی سیم‌ها به آن ربط داده می‌شد. پس از ورود ویولن به ایران، تاندور ویولن (پیچ‌های کوچک تنظیم کوک) به سیم گیر اضافه شد تا نوازنده بتواند ساز را دقیق تر کوک کند.

تا پیش از ورود ویولن به ایران، جنس سیم‌های کمانچه ابریشمی یا از روده تابیده شده حیوانات بود و توانایی گرفتن کوک بالا را نداشت. پس از ورود ویلن به ایران، سیم‌های ویلن جایگزین سیم‌های کمانچه شد.

این ساز جزو دسته سازهای زهی کششی است. کمانچهٔ امروزی دارای ۴ سیم می‌باشد. کمانچه در زمان قدیم تنها سه سیم داشته و پس از ورود ویولن به ایران به تقلید از آن سیم چهارم به آن افزوده شده‌است.

این سیم‌ها به موازات درازای ساز گستردگی دارد و آوای آن خیلی خوش و دلکش اما کمی اصطلاحاً تودماغی می‌باشد. این ساز می‌تواند آواهای گوناگون بسیاری را برآرد.

کوک

کوک کمانچه (نسبت فاصله سیم‌ها به یکدیگر) در دستگاه‌های مختلف موسیقی ایرانی تفاوت می‌کند. معمول‌ترین کوک برای دستگاهای ایرانی این است که سیم‌های اول و دوم نسبت به هم فاصله چهارم (یا پنجم) داشته، سیم سوم یک اکتاو بم تر از سیم اول و سیم چهارم یک اکتاو بم تر از سیم دوم می‌باشد.

لازم است ذکر شود که در گذشته کمانچه دو سل دو سل کوک می‌شد اما پس از ورود ویلن به ایران، در کوک کمانچه تغییراتی ایجاد شد و امروزه این ساز همانند ویلن کوک و انگشت‌گذاری می‌شود.

در حال حاضر کوک اصلی و رایج کمانچه می لا ر سل که همان کوک ویلن است، می‌باشد. از جمله می‌توان به کوک‌های رِ لا رِ سل (برای دستگاه نوا) می لا رِ لا (برای دستگاه ماهور) و می لا می لا (برای دستگاه همایون، آواز اصفهان، دستگاه چهارگاه، دستگاه ماهور و دستگاه راست‌پنجگاه) و رلارلا (برای کوک لری)اشاره کرد.

شیوه نواختن

نوازنده در حالت نشسته پایهٔ کمانچه را روی زمین یا صندلی یا زانو قرار می‌دهد و به وسیله آرشه (در پارسی کمانه) آن را می‌نوازد. ساز در موقع اجرا کمی حول محور خود می‌چرخد و همین عمل تماس آرشه با سیم‌ها را آسان‌تر می‌کند. نوازنده ساز را به‌طور قائم در دست چپ می‌گیرد و انگشتان همان دست را روی دسته بر روی سیم‌ها می‌لغزاند و آرشه را با دست راست به روی سیم‌ها می‌کشد.

سازهای هم خانواده

در چند دهه اخیر، سازهای جدیدی با بهره‌گیری از سازهای زهی غربی ساخته شده‌اند که کم‌کم جای خود را در موسیقی شهری ایران باز کرده‌اند. از جمله می‌توان به ساخت انواع کمانچه آلتو و کمانچه باس اشاره کرد که همگی صدایی بم تر از کمانچه معمولی دارند. کمانچه آلتو دو و نیم پرده و کمانچه باس یک هنگام کامل (Octave) بم‌تر از کمانچه معمولی صدا می‌دهند.

نوازندگان شاخص

از شاخص‌ترین کمانچه‌نوازان ایرانی می‌توان به حسین‌خان اسماعیل‌زاده، علی‌اصغر بهاری، فرج علیپور، علی اکبر شکارچی ، کیهان کلهر و اردشیر کامکار اشاره کرد.نوازندگان شاخص معاصر عبارتند از:

• اردشیر کامکار
• کیهان کلهر
• سعید فرج‌پوری
• علی‌اکبر شکارچی
• فرج علیپور
• داوود گنجه‌ای
• علی‌رضا حسین‌خانی
• پیرولی کریمی
• همتعلی سالم
• مجتبی میرزاده
• درویش‌رضا منظمی
• هادی منتظری
• محمد باجلاوند

آموزش تصویری ساز کمانچه سطح مقدماتی را از فروشگاه اینترنتی ورزش و هنرvarzeshohonar  با تخفیف ویژه خریداری نمایید